Jan van den Hoonaard
| Geslacht: | Man | |
| Vader: | Gerrit van den Hoonaard | |
| Moeder: | Huibertje van Gameren | |
| Geboren: | 1 MEI 1891 | 's-Gravendeel |
| Overleden: | 27 Apr 1942 | Grosz Rosen, concentratiekamp, Duitsland |
| Beroep: | colporteur | |
| Aantekeningen: | Op het eerste gezicht was Jan van den Hoonaard een Poortugaaler als ieder ander. Hij woonde met zijn gezin aan de Slotsedijk en verdiende de kost in de Rotterdamse haven, waar hij met zijn bootje steenkool ophaalde van de schepen. Zijn positie maakte hem echter uitermate geschikt voor een andere rol: die van saboteur. Paulissen: ,,De Russen wisten hoe het Westen dacht over het communisme en verwachtten een oorlog. In de grote Europese havensteden richtten ze een groot sabotagenetwerk op tegen Duitsland en bondgenoten Spanje en Italië.'' De leden waren communistische havenarbeiders. Zij konden immers onopvallend aan boord van schepen komen om 'pakketjes' achter te laten. ,,Ze plaatsten explosieven die, als het schip eenmaal op zee was, tot ontploffing werden gebracht.'' Saboteur zijn is gevaarlijk. Waarom waagde Van den Hoonaard zijn leven? ,,Hij was niet alleen communist maar ook enorm maatschappelijk betrokken. Zo heeft hij na de Eerste Wereldoorlog in Duitsland weeskinderen opgehaald en ze naar Nederlandse gezinnen gebracht om aan te sterken. Hij was ook lid van Het Gebroken Geweertje, een antimilitaristische beweging.'' Tijdens de Spaanse Burgeroorlog in 1937 werd het netwerk actief. De saboteurs wisten 21 Duitse schepen te beschadigen, die anders wapens en munitie naar de Spaanse regering onder leiding van Franco hadden gebracht. ,,Hitler was woedend, maar hij had geen idee wie erachter zat.'' Van den Hoonaard speelde een cruciale rol. ,,In Nederland kon je niet zo makkelijk aan explosieven komen. Via contacten in Zweden wist men dynamiet uit de ijzerertswinning hiernaartoe te krijgen. Met zijn bootje moest Van den Hoonaard dat ophalen. Maar de douane betrapte hem.'' Eettafel De douaniers herkenden niet wat in de doos zat. ,,Ook de politie had geen idee. Toen ze in Van den Hoonaards huis naar smokkelwaar zochten, stond die doos met 10 kilo dynamiet op de eettafel, waar ook gerookt werd. Een vonkje en de hele buurt was de lucht in gegaan. Van den Hoonaard werd toen niet betrapt, maar hij was zo geschrokken dat hij niet meer met het netwerk door wilde.'' Uiteindelijk kwamen de Duitsers toch achter de namen van de saboteurs. ,,Die kregen ze van de Nederlandse regering. De Centrale Inlichtingendienst had indertijd de opdracht alle linkse personen in de gaten te houden en die informatie te delen met andere landen.'' In Nederland was Van den Hoonaard veilig, tot de Duitsers het land binnenvielen. Uit voorzorg pakte de regering hem en twee andere netwerkgenoten - Adriaan Feij en Johannes Proost - op. Met achttien NSB'ers werden ze eerst opgesloten in de Fort Frederik op Ooltgensplaat. Na het bombardement op Rotterdam werden ze via Zeeland naar Noord-Frankrijk gebracht. Maar ook Frankrijk viel. Waar de NSB'ers direct vrij waren, werden de drie communisten verhoord door de Gestapo. ,,Feij liep over en verraadde wie de andere twee waren.'' Van den Hoonaard werd berecht als politiek vijand en naar kamp Gross-Rosen nabij de toenmalige Poolse grens gestuurd. ,,De bijnaam van die plek was Nur 90 Tagen, maar 90 dagen: Dat was hoe lang je er nog leefde als je er terechtkwam.'' Gross-Rosen herbergde een granietmijn. ,,Als de oorlog eenmaal gewonnen was, wilde Hitler een nieuwe hoofdstad voor zijn rijk bouwen, Germania. Hij wilde boulevards van graniet. Gevangenen moesten dat daar met de hand delven, enorm zwaar. Daarnaast kregen ze minimale rust en voeding en werden ze ernstig mishandeld.'' Van den Hoonaard stierf er op 27 april 1942. Guillotine Feij ging terug naar Rotterdam en verraadde ook andere leden van het netwerk. Van hen haalden 39 het einde van de oorlog niet. Ze kwamen in een kamp terecht of werden geëxecuteerd. ,,Voor zijn politieke vijanden had Hitler een speciale straf. Met een guillotine werden ze onthoofd.'' Twaalf jaar is Paulissen bezig geweest de daden van de saboteurs in kaart te brengen. ,,Wat mij het meest opvalt, is dat dit verhaal zo onbekend is. Ik denk dat dat komt doordat het netwerk communistisch was. Over het communisme zweeg men toen liever. Maar wat er met Van den Hoonaard en de andere leden gebeurd is, verdient een plaats in de geschiedenis.'' Na twaalf jaar is nog steeds niet alles bekend over het sabotagenetwerk. ,,Ik ben inmiddels 80, het houdt een keertje op. Maar er zijn zeker nog vragen die op een antwoord wachten.'' Priscilla van Agteren 03-05-18 AD |
|
Gezin 1
| Huwelijkspartner: | Jansje Bosveld | geb. 14 Juli 1899 |
| Huwelijk: | 22 Apr 1922 | Rheden |