Hendrikus Dirk Jan Beernink
| Geslacht: | Man | |
| Vader: | Evert Jan Beernink | |
| Moeder: | Hendrika Slijtermeilink | |
| Geboren: | 3 Feb 1910 | Lichtenvoorde |
| Overleden: | 8 Feb 1945 | Zwolle |
| Beroep: | telegraafwerker | |
| Aantekeningen: | Het Zwolse verzetsnetwerk De Groene mag een bijzondere verschijning op de illegale landkaart van bezet Overijssel worden genoemd. Het is niet ontstaan uit de sociale bindingen die we kennen van kerkelijke, politieke of boerengemeenschappen. Ook kende het niet de eenzijdige werving van medewerkers in de eigen kring die groeperingen als de communisten, het artsenverzet, het kunstenaarsverzet, de Ordedienst en de LO kenmerkte. Het miste bovendien de systematische organisatorische opzet van landelijk opererende inlichtingendiensten zoals de Geheime Dienst Nederland (GDN) en Albrecht, de onderduikorganisatie van de LO en de paramilitaire Raad van Verzet (RVV) en was ook niet in de een of andere illegale activiteit gespecialiseerd, zoals de Landelijke Knokploegen (LKP), de pilotenhulpgroepen en de spionagegroepen dat wel waren. Voor De Groene zijn uiteenlopende illegale werkers actief geweest: vervalsers, KPers, verzorgers van onderduikers, makers en verspreiders van een verzetskrantje, enzovoort. Veelal waren het mensen die, na eenmaal te zijn gevraagd om een illegaal karweitje op te knappen, geregeld illegale opdrachten gingen uitvoeren. Initiatiefnemer en leider van de Overijsselse verzetsgroep De Groene was Hendrikus Dirk Jan Beernink, Henk voor wie hem kende, begin dertig, geboren in Lichtenvoorde en telegraafwerker bij de Nederlandse Spoorwegen. In juni 1939 was hij in Zwolle komen wonen. Een introverte man, wel toegankelijk, maar niet gemakkelijk. Beernink kon goed met mensen omgaan en gaf les aan aankomende NS-technici. In het eenvoudige milieu waarin hij opgroeide was een technische basisopleiding het hoogst haalbare geweest. Hij had grote belangstelling voor geschiedenis en genealogie, was politiek liberaal georiënteerd en Nederlands-hervormd van gezindte. Niet bijzonder kerks, maar wel religieus geïnspireerd in zijn kijk hoe je met mensen omging. Henk Beernink stond bekend als zeer sociaal, het type mens bij wie alles kan. Altijd hadden de Beerninks volkover de vloer, zowel overdag als s nachts en het was in hun woning aan de Harculostraat nummer 6 in Zwolle een voortdurend komen en gaan. Van al die mensen, plotselinge eters en slapers, de drukte, de wapens, de rommel en vuile schoenen, maakte Beerninks vrouw Rieke Beernink-te Riet, nooit een probleem. Een belangrijke impuls tot zijn verzetswerk kreeg Henk Beernink in het najaar van 1942, toen hij contact kreeg met zijn plaatsgenoot Arie Bijl, leraar aan het christelijk lyceum, reservekapitein in het leger en vanaf het najaar van 1940 actief in het verzet, als commandant van de ondergrondse Ordedienst (OD). Toen Bijl eind 1942 ook voor de Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers (LO) ging werken, vond hij in Henk Beernink de man op wie hij voor ieder illegaal karwei voor zijn OD kon rekenen. Zo kwam het dat Henk Beernink zich genoodzaakt zag medewerkers en contacten om zich heen te verzamelen, die zich vooral in het begin in de meeste gevallen gestuurd door de behoeften van Bijl en zijn OD met de meest uiteenlopende verzetsactiviteiten gingen bezighouden. Naarmate het illegale werk hem meer ging opeisen, verscheen Beernink minder op zijn werk. Onoverkomelijke problemen leverde dit niet op, want zijn chef liet het verzuim oogluikend toe en het duurde dan ook niet lang of hij kwam er helemaal niet meer opdagen. Ook toen Arie Bijl op 28 april 1943 werd gearresteerd, ging Henk Beernink, opererend onder de schuilnaam De Groene door met zijn verzetswerk. Hij reageerde daarbij telkens op de vraag naar ondergrondse activiteit die hem door zijn contacten werd aangedragen. Als illegale manusjes-van-alles gingen hij en de zijnen de practische problemen te lijf waarmee niet alleen de OD en de LO, maar ook zijzelf in Zwolle werden geconfronteerd. Vrijwel alles wat op hun weg kwam, pakten ze aan. Ook zaken die volstrekt buiten de OD-orde vielen. Zo werden joodse onderduikers en voortvluchtige geallieerde piloten geholpen, werd een verzetskrantje gemaakt en verspreid en geld ter financiering van het onderduiken ingezameld. Ad hoc werd daarbij met andere illegale groepjes en individuen samengewerkt. Beernink en zijn medewerkers pasten noch op grond van hun politieke gezindte (voor het merendeel gematigd links), noch hun maatschappelijke komaf (middenklasse, geschoolde arbeiders) in het OD-patroon dat duidelijk elitaire trekken had (reserveofficieren, hoger opgeleid, betere stand). Voor de mensen van De Groene was de ODer Bijl iemand van buiten de groep. Het verzetsnetwerk van De Groene was een Zwolse verzetgroep in die zin, dat ze in geen enkel landelijk illegaal organisatorisch verband heeft gewerkt. Alles hield Beernink in eigen hand. Toch was zijn netwerk niet hiërarchisch georganiseerd, gegroeid als het was uit de samenwerking van enkele kleine niet organisatorisch aaneengeklonken personen en groepjes. Aanvankelijk voor zichzelf ondergronds werkende mensen gingen van lieverlee met Henk Beernink samenwerken naarmate de vraag naar uiteenlopende vormen van verzetswerk toenam. Men liet elkaar daarbij doen waar men goed in was. Beerninks netwerk bestond uit een kring van goed geïnformeerden, die wisten wat er gedaan moest worden en waarom, met daaromheen mensen die alleen opdrachten uitvoerden, zonder de achtergronden ervan precies te kennen. Hoewel Beernink als leider binnen zijn groep vrijwel onomstreden was, trad hij niet directief op. Delegeren lag hem kennelijk niet. Wel liepen alle activiteiten via hem, maar alles gebeurde zoveel mogelijk in overleg, in de trant van: we zitten met dit probleem, wat zullen we eraan doen? Tot de zomer van 1944 gaf het rustige, weinig spectaculaire werk van het vervaardigen en verspreiden van een verzetskrantje, de verzorging van onderduikers, het vervalsen van papieren en begeleiden van piloten het illegale werk van De Groene nog een enigszins geordend karakter. Vanaf die maanden echter, in het zicht van de bevrijding en de verwachting dat het nog maar enkele weken zou duren, nam de aandrang tot gewapend optreden bij de doeners onder Beerninks medewerkers dusdanig toe, dat zijn greep op hen verminderde. Tot die tijd was alles zo goed gegaan, dat overmoed gemakkelijk de kop op kon steken. Met name in het laatste oorlogshalfjaar verhinderde het steeds moeilijker en gevaarlijker worden van de communicatie binnen de illegaliteit van Zwolle, een stad vol Duitsers in de IJssellinie, een enigszins geordende samenvoeging van de verschillende verzetsgroepen, zoals de regering in Londen die had verordonneerd. In deze periode heeft Beernink voortdurend geprobeerd een deel van de elders in Overijssel gedropte wapens voor zijn groep te bemachtigen. Met dit doel voerde hij vanaf eind augustus 1944 besprekingen met de KP-leider Andries Kalter. Deze hield echter de boot af, nadat hem verhalen over wilde acties van De Groene tegen NSB-boeren ter ore waren gekomen. Deze en andere wilde acties deden de reputatie van Beerninks groepering in verzetskringen geen goed. Hem werd een gebrek aan organisatietalent verweten, en onvoorzichtigheid, omdat hij ongecodeerde notities maakte. "Hij was niet bang, maar leiding geven kon hij niet. Daar was hij het type niet voor. Waarschijnlijk is hem dat opgedrongen", zo typeerde een oud-medewerker hem. Als gevolg van het verraad van Piet Richard Cieraad, agent van de Sicherheitsdienst, deden mannen van de SD op donderdag 8 februari 1945 een inval in het katholieke ziekenhuis van Zwolle. Ze vonden er een geheime zender die op gezette tijden door Beerninks mensen werd bediend. Ze schoten er Henk Beernink dood, die kwam aanlopen om er Guus van der Noorda te treffen voor een vergadering in OD verband. Behalve een op scherp gezet pistool werden op De Groene enkele brieven en notitieboekjes gevonden. Auteur: dr. Coen Hilbrink wieiswieinoverijssel.nl Beernink Hendrikus ( ? - 1945 ) Personal Information Last Name: Beernink First Name: Hendrikus Alias: HENK Date of death: 08/02/1945 Rescuer's fate: imprisoned murdered Cause of Death: EXECUTION Nationality: THE NETHERLANDS Gender: Male Place during the war: Zwolle, Overijssel, The Netherlands Rescue Place: Zwolle, Overijssel, The Netherlands Rescue mode: Hiding Supplying basic goods Providing forged documents Arranging shelter File number: File from the Collection of the Righteous Among the Nations Department (M.31.2/9140) Commemoration Date of Recognition: 01/11/2000 Righteous Commemorated with Tree/Wall of Honor: Wall of Honor Ceremony organized by Israeli diplomatic delegation in: The Hague, Netherlands Rescued Persons Groot de, First name unknown Groot de, Joseph Rescue Story Beernink, Hendrikus Beernink-te Riet, Hendrika As the founder and leader of the De Groene resistance group, Henk (Hendrikus) Beernink from Zwolle (prov. Overijssel) was well known in the area. Among the many and various fields in which he was active were: finding shelter for fugitive Jews, taking Allied pilots and other military air crews to safe havens, raising funds for the resistance, stockpiling food coupons and IDs for the underground, and taking part in espionage and sabotage. In the winter of 1942-1943, after Joseph de Groot and his wife had been hidden by other people for short periods, they were taken into the home of Henk and Riek Beernink for several weeks. While the de Groots felt safe with them, they could not stay for long because Henk and Riek were deeply involved in resistance work and their house was the hub for the De Groene. Joseph de Groot describes Henk as a calm, intrepid and extremely courageous fighter against the Germans. In September 1944, he successfully boycotted the bus transportation network in Zwolle causing a complete standstill; he kept a radio transmitter in the citys Roman Catholic hospital through which he was connected to the national resistance net; he freed fellow resistance members from the police stations and the detention center in the city, and his group raided two distribution centers for food coupons. On February 8, 1945, just two months before the liberation of the eastern part of the Netherlands, Henk was caught and executed. After Henk's death, Riek Beernink immediately went into hiding with her four-year-old daughter but nevertheless continued with her illegal activities for the duration of the war. On November 1, 2000, Yad Vashem recognized Hendrikus Beernink and Hendrika Beernink-te Riet, as Righteous Among the Nations. |
|
Gezin 1
| Huwelijkspartner: | Hendrika Alberta te Riet | |
| Huwelijk: | 1938 | Winterswijk |